• صفحه نخست
• عناوين کل اخبار
• معادن
  • عناوين کل سرويس
  • سنگ آهن
  • مس
  • زغال‌سنگ
  • سرب و روی
  • فلزات گرانبها
  • سنگ و مصالح ساختمانی
  • ساير حوزه ها
• صنایع معدنی
  • عناوين کل سرويس
  • فولاد
  • سیمان
  • آلومینیوم
  • سایر حوزه ها
• اكتشاف و زمين شناسي
• تجهيزات و ماشين آلات
• بورس سهام و فلزات

از بُعد بازار جهانی فلزات، مس یکی از بزرگ ترین بازارها پس از سنگ آهن و آلومینیوم محسوب می شود و ارزش بازار جهانی مس تصفیه شده بیش از 150 میلیارد دلار در سال است.برآوردهای مرکز زمین شناسی آمریکا(USGS) از منابع مس، حاکی از وجود 1/3 میلیارد تن ذخیره معدنی مس در کره خاکی است که حدود 690 میلیون تن در فهرست ذخایر ثبت شده وجود دارد.

جالب اینکه از دهه 1970 میلادی تاکنون برآوردهای مربوط به میزان موجودی مس بیش از دو برابر شده، چون نه تنها تولید معدنی مس از آن زمان تاکنون افزایش یافته، بلکه پیشرفت صنعت بازیافت نیز به افزایش مقادیر مس تصفیه شده جهان افزوده و هم اکنون 20 تا 30 درصد از حجم سالانه تولید مس تصفیه شده را به خود اختصاص داده است.

نمودار:قیمت نقطه ای مس و خط روند افزایش

منبع:IMF

* قیمت مس تحت تاثیر چین

به استثنای یک دوره کوتاه در سال مالی 95-1994، قیمت ظاهری مس طی سال های 1980 تا 2003 میلادی زیر یک دلار در پوند باقی ماند.در واقع میانگین قیمت سالانه در سراسر این دوره 82 تا 90 سنت در هر پوند بود.

پیدایش اقتصادهای نوظهور و غلبه این کشورها بر رکود اقتصاد جهان، تاثیر مهمی بر بازار فلزات (بویژه سنگ آهن) گذاشت و حتی ارزش فلزاتی نظیر مس، سرب و قلع را طی سال های 2003 تا 2012 میلادی بیش از 300 درصد افزایش داد.تغییر مسیر روند تولیدات از کشورهای پیشرفته به طرف چین، هم به سرعت اتفاق افتاد و هم سرسام آور بود.به همین دلیل چین هم اکنون برترین مصرف کننده فلزات صنعتی محسوب می شود و 43 درصد از تقاضای جهانی مس را به خود اختصاص داده است.

نمودار 2:تقاضای منطقه ای مس در سال 1990
(10 میلیون و 826 هزار تن مس تصفیه شده)

نمودار 3:تقاضای منطقه ای مس در سال 2012
(20میلیون و 386 هزار تن مس تصفیه شده)

منبع:ICSG  و IMF

* ذخایر معدنی-به قاره آمریکا اعتماد داریم

ترکیب تولید معادن مس جهان طی 30 سال اخیر دستخوش تغییرات زیادی شده است.در سال 1980 میلادی، تولید معادن از لحاظ منطقه ای متعادل بود و 28 درصد از میزان تولیدات معدنی مس به آمریکای شمالی اختصاص داشت.

البته این وضعیت تغییر کرد و تولید معدنی مس در این ناحیه وارد فاز رکود شد و پس از آن آمریکای لاتین و به مقدار کمتر آسیایی ها تولیدات خود را افزایش دادند؛ تا آنجا که در سال 2012 شیلی به تنهایی 33 درصد تولید معدنی مس جهان را به خود اختصاص داد.همان طور که می دانیم شیلی خانه معادن بزرگ مس از جمله «اسکوندیدا»(بزرگ ترین معدن مس جهان و دارای کمترین هزینه تولید) است.

برای بسیاری از کشورهای پیشرفته و توسعه یافته عضو سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه، اجرای پروژه های Greenfield (سرمایه گذاری مستقیم خارجی که با ایجاد تاسیسات و اجرای پروژه توسط شرکت خارجی انجام می شود) به دلیل قوانین سفت و سخت این کشورها و فعالیت گروه های مدافع محیط زیست، برآورد دقیق هزینه ها را با مشکلاتی مواجه کرده و بعضا هزینه ها را افزایش داده است.

جدول یک:پیش بینی حداکثر ظرفیت سالانه تولید مس(منبع: ICSG)

در حال حاضر برای بسیاری از معادن پورفیری مس، کنترل و مدیریت هزینه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.«اکستراتا»(که با گلنکور ادغام شده) در سال 2011 تمامی پروژه های Greenfield  و Brownfield که هزینه تمام شده آنها طی سال های 1985 تا 2011 به طور میانگین 3.49 دلار در هر پوند بود را متوقف کرد(منظور از Brownfield سرمایه گذاری یک شرکت یا یک دولت برای خرید یا اجاره امکانات موجود در یک کشور است).

پیش بینی می شود که هزینه اجرای پروژه هایGreenfield  مس تا سال آینده به 6.79 دلار در هر پوند برسد، بنابراین تعجبی ندارد که شرکت های بزرگ معدنی تمرکز اصلی خود را بر کاهش هزینه گذاشته اند.به عنوان نمونه شرکت مس و طلای «فریپورت-مک موران» کاهش هزینه ها به میزان 1.9 میلیارد دلار را هدفگذاری کرده است و قصد دارد از سایر هزینه ها نیز بکاهد.بی شک بخش تولید مس نیازمند توسعه پروژه های Brownfield از طریق تولیداتی است که هشت سال زمان لازم دارد و پروژه های Greenfield نیز نیازمند دو برابر این میزان زمان است.

هر چند تولید معادن مس طی پنج سال آینده با افزایش پیش بینی می شود، اما افزایش تقاضا و کاهش سرمایه گذاری برای اکتشاف منابع جدید، منجر به کسری ذخایر و موجودی این فلز تا سال 2020 خواهد شد.

نمودار  4: تولید معادن مس و رشد تقاضا
میله قهوه ای:رشد تولید جهانی معادن /// میله مشکی: رشد مصرف مس تصفیه شده

منبع: ICSG

از طرفی روند افت عیار معدنی فلز مس نگرانی دیگری محسوب می شود.از سال 2000 میلادی به این سو میانگین میزان مس موجود در سنگ معدنی(Head Grades) بدون درنظر گرفتن وزن تولید از 1.3 به 1.1 درصد در سال 2012 افت کرده است.علاوه بر این رقم برای تولیدات معدنی به کمتر از یک درصد رسیده، چون معادن بزرگ جهان از دهه ها قبل مشغول تولید بوده اند و هم اکنون عیار معدنی آنها کاهش یافته است(کمتر یا معدل نیم درصد).

به طور کلی افت عیار، هزینه ها را افزایش می دهد، بنابراین فرصت های اقتصادی ایجاب می کند که در معادن پورفیری چند محصول نظیر طلا و نقره تولید شود.به هر حال فعالیت معادن کم عیار به دلیل نوسان های قیمتی ناپایدار است و وابستگی زیادی به کاهش هزینه ها دارد.بدبختانه اینکه ریسک های سیاسی و افزایش نرخ تورم، تهدیدهای جدی به شمار می روند، به طوری که صنایع معدنی آفریقای جنوبی با توجه به مناقشات کارگری، رشد هزینه های استخراج و مطالبات روزافزون دولت، نمونه بارزی از این مساله هستند.

* معادن مس آمریکا-وضعیت نامشخص

آمریکا خانه دو معدن بزرگ و جهانی صنعت مس است؛ معدن «مورنسی» در آریزونا و «بینگهام کانیون» در ایالت یوتا. هر دو معدن بیش از 100 سال قدمت دارد و هر چند عیار معدنی مشابهی(کمتر از نیم درصد) دارند، اما همچنان بین تولیدکنندگان بزرگ مس جهان طبقه بندی و ارزیابی می شوند.

نمودار  6: عدم تعادل ذخایر مس
میله قهوه ای:مازاد سالانه /// میله مشکی: موجودی مس تصفیه شده

منبع: ICSG

به دلیل مشکلاتی که برای توسعه پروژه هایGreenfield  وجود دارد، آمریکا اتکا بر پروژه های Brownfield را در دستور کار خود قرار داده است، چون حداقل تا تولید نهایی زمان کمتری نیاز دارد.

به عنوان نمونه شرکت «نوادا کاپر» در حال کار روی پروژه Pumpkin Hollow در ایالت «نوادا» است که اکتشاف آن نخستین بار در دهه 1960 میلادی توسط شرکت فولاد آمریکا انجام شده بود.

* اکتشاف مس-کشف رگه های معدنی

در فضای جهانی صنعت استخراج مس، شرکت هایی که حوزه اکتشاف را به خوبی مدیریت کنند، دست بالا را دارند.تقاضای مس جهان (البته به استثنای چین که تقاضای مناسبی دارد) باید افزایش پیدا کند، چون رشد اقتصاد این کشور گرچه کندتر از قبل شده، اما همچنان شکوفاست.

البته تقاضای هند هم قابل پیش بینی نیست، چون علاوه بر بوروکراسی دولتی، از کمبود امکانات لازم نیز رنج می برد و به نظر می رسد که این موارد موانعی را بر سر راه توسعه اقتصاد این کشور ایجاد کند.به هر حال جمعیت هند تا سال 2025 از چین بیشتر می شود و هرچند این کشور در مقایسه با BRIC نسبتا فقیر است، اما قابلیت های زیادی دارد؛ البته اگر دولت جدید این کشور تغییرات مثبتی را ایجاد کند.

آنچه مسلم است رشد صنعتی شدن و افزایش شهرنشینی در چین و وقوع آن به میزان کمتر در هند، خبر از  افزایش تولید مس طی سال های آینده می دهد.

جدول 2: پتانسیل توسعه آمریکا و چین(منبع:IMF)

* چالش های موجود در بزرگ ترین تولیدکنندگان

با وجود اینکه تسلط شیلی بر ذخایر مس قابل انکار نیست، اما این کشور با دو چالش مهم برای توسعه معادن خود مواجه است که این چالش ها می تواند بر قیمت مس تاثیر داشته باشد.

1-برق: در حالی که شیلی به اندازه تقاضای مورد نیاز برق تولید می کند، اما قادر به انتقال برق به نواحی صحرای شمالی این کشور که معادن اصلی در آنجا واقع شده اند، نیست.اگرچه این مشکل در حال بررسی است، ولی نیاز به سرمایه گذاری بالایی دارد و شرایط قانونی در این زمینه نیز مبهم است.همچنین میزان رشد قیمت برق از سال 2000 تاکنون روی رقم ثابت 11 درصد باقی مانده است(20 تا 33 درصد تقاضای برق در شیلی مربوط به بخش معدن است).

از طرفی پرو همسایه شمالی شیلی نیز تمایل خود را برای ذخیره برق نشان داده است، اما این کار نیز یک شبه مقدور نیست و تامین برق مورد نیاز، مشکلاتی را برای معادن این کشور ایجاد کرده است، بنابراین تا زمانی که زیرساخت ها برطرف نشود، فعالیت های معدنی با افزایش هزینه روبه رو خواهد بود.

2-آب: منابع محدودی از آب در شمال شیلی وجود دارد و ادامه تخلیه سفره های آب زیرزمینی در درازمدت مشکلاتی را ایجاد می کند.در این شرایط استفاده از امکانات نمک زدایی امری اجتناب ناپذیر بوده که البته هنوز برای ایجاد کارخانه ها و امکانات مورد نیاز تقسیم وظایف لازم صورت نگرفته است.

آنچه مسلم است نمک زدایی هزینه ها را افزایش می دهد.اقدامات مشابهی انجام و برای این کار BHP  در معدن «اسکوندیدا» پیشقدم شده و در حال توسعه کارخانه نمک زدایی است که به نظر می رسد تا سال 2017 با 3 میلیارد و 430 میلیون دلار تکمیل شود.

جدول 3: رشد هزینه معادن(منبع:رویترز و IMF)

* پیش بینی قیمت در کوتاه مدت
قیمت مس طی امسال و سال آینده با افت و خیزهایی همراه خواهد بود. رشد تولید مس طی سال های 2008 تا 2010 به دلیل بحران اقتصاد جهان در حالی در شرایط رکود به سر برد که کاهش سرمایه گذاری در معادن بزرگ منجر به تاخیر در اجرای چندین پروژه شد.

با آغاز استخراج و تولید مس از پروژه های جدید، رشد تولیدات معادن در سال های 2012 و 2013 کلید خورد. موسسه بین المللی مطالعات مس انتظار دارد رشد تولید معادن برای سال 2014 میلادی 4.7 درصد و در سال آینده 7.3 درصد باشد.

جدول 4: میزان معاملات LME(منبع:ZC)

موسسه بین المللی مطالعات مس انتظار دارد تولید ثانویه مس شامل بازیافت قراضه های جدید وقدیمی افزایش یابد. به گفته این موسسه، اگر قیمت مس پایین باشد، انگیزه فرآوری قراضه در واکنش به این مساله پایین خواهد ماند.

نمودار7: موجودی مس تصفیه شده

(منبع:ICSG و ZC )

در مجموع پیش بینی می شود تولید مس تصفیه شده تا چند سال آینده مازاد بر نیاز باقی بماند، چون تولیدات معادن جدید و تازه تاسیس آماده ورود به بازار خواهد بود.
در ضمن انتظار سقوط قیمت ها را به دلیل عوامل زیر نداریم:

• ادامه فشار هزینه ها به تولیدکنندگان بزرگ؛ این فشارها به دلیل مسائلی نظیر تقاضای دستمزد بالا، افت عیار معدنی و نیم نگاه دولت ها به بودجه هایی که متعهد به تامین آن شده اند، ادامه خواهد داشت.

• صندوق بین المللی انتظار داردکه با رشد اقتصاد جهان،‌ قدرت خرید بهبود پیدا کند که این امر می تواند از تقاضای بسیاری از فلزات حمایت کند.

• موجودی روزانه؛‌ موسسه بین المللی مطالعات مس برآورد کرده که مازاد تولید جهانی فلز سرخ در سال جاری حدود 400 هزار تن(893 میلیون پوند)باشد.با این وجود موجودی روزانه به نصف سال های قبل از 2004 رسیده که به اندازه دو ماه تقاضاست.

* محرک های تقاضای مس-آیا باید نگران باشیم؟

تقاضای مس ناشی از کارکرد چهار بخش مهم اقتصادی است:

1- سیستم حمل و نقل:بنا بر اعلام انجمن توسعه مس، میانگین مصرف مس موجود در وسایل نقلیه آمریکا حدود 50 پوند است که این میزان برای خودروهای برقی بیشتر می شود. این میزان برای لکوموتیوها 11 هزار پوند است، در حالی که در واگن های مترو و اتوبوس ها 2300 پوند مس مصرف می شود.

هنگامی که این اعداد و ارقام را با ماشین آلات کشاورزی و هواپیماها ترکیب کنیم،‌ نقش مس در توسعه جوامع مدرن و صنعتی بیش از پیش مشخص می شود.

2-صنایع:بیشتر کشورهای آسیایی(در حال توسعه) در حال گذار از زندگی روستایی به سمت تولیدات مدرن و شهری هستند که این امر نیاز به کالاهایی نظیر مس را افزایش می دهد(نمودار 11).

به هر حال در شرایطی که اقتصاد چین به شکوفایی خود ادامه می دهد، دیگر کشورهای آسیایی نیز به این موضوع فکر می کنند. اندونزی‌، مالزی، فیلیپین، تایلند و ویتنام به عنوان اعضای آسه آن، گرچه دارای مشکلات ژئوپلتیک هستند، ‌اما از دهه 1990 میلادی تاکنون به پیشرفت های زیادی دست یافته اند،‌ بویژه اندونزی و ویتنام که قابلیت های بسیاری برای توسعه صنعتی دارند.

نمودار11:تمایلات مصرف مس در 7 اقتصاد بزرگ

(منبع:ICSG، IMF و ZC)

3- شهرنشینی: چین و هند برای ادامه روند شهرسازی، باید به سرمایه گذاری در زیرساخت ها ادامه بدهند و به همین دلیل نقش مس در این زمینه مهم ارزیابی می شود.در چین بین سال های 2002 تا 2012 حدود 178 میلیون نفر به مراکز شهری مهاجرت کردند و بر اساس گزارش BHP میزان مصرف مس از زمانی که مهاجرت به شهرها افزایش یافت، حدود دو تا سه برابر بیشتر شد.

انتظار می رود تا سال 2030 نرخ مهاجرت به شهرها در چین سالانه 15 میلیون نفر باشد.لوله،‌ کابل و آلیاژهای مس به طور گسترده برای ساخت منازل مسکونی و مراکز تجاری استفاده می شود.

جدول 7: نرخ شهرنشینی(بانک جهانی)

4- مخابرات و زیرساخت های ارتباطی: مس یکی از بهترین فلزات رساناست.اگرچه نقره خاصیت رسانایی بهتری دارد و طلا از قوام مناسب تری برخوردار است، اما تفاوت قیمت این دو فلز با مس زیاد بوده و از لحاظ اقتصادی برای کابل های برق و تلفن مناسب تر به نظر می رسد.

به طور کلی نگرانی های زیست محیطی و تهی شدن ذخایر انرژی، توجه به انرژی های تجدیدپذیر را با هدف کاهش هزینه ها و ارتقای کارآیی سیستم ها افزایش داده است.نیروگاه های تولید انرژی های تجدیدپذیر نسبت به نیروگاه هایی که از سوخت های فسیلی استفاده می کنند، به مس بیشتری نیاز دارند. 

جدول8:  مس  مورد نیاز برای نیروگاه های مدرن تولید برق

* عوامل منطقه ای
سرانه مصرف مس تصفیه شده جهان طی سال های 1952 تا 2012 افزایش یافته است.البته سرانه مصرف بین سال های 1973 تا 1993 بدون تغییر و در محدوده 4/4 پوند بود. کشورهای آسیایی غیر عضو سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه، تاثیر قابل توجهی بر رشد سرانه مصرف داشته اند.

پیش بینی می شود ادامه همگرایی کشورهای آسیایی غیر عضو سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه به سمت اعضای توسعه یافته این سازمان بتواند سرانه مصرف مس را از 6/6 پوند در سال 2013 به 5/7پوند تا سال 2019 برساند.

نمودار 13:تقاضای منطقه ای مس(2012)

(منبع:ZC)

* چشم انداز بلندمدت

طی سال های 2014 و 2015 موجودی مس از تقاضای آن فراتر خواهد رفت.احتمالا این وضعیت برای سال های 2016 و 2017 باقی بماند که در این صورت رشد ایده آلی برای قیمت مس وجود نخواهد داشت.

از طرفی هزینه فعالیت های این بخش افزایش یافته،‌ عیار معدنی رو به کاهش بوده و همچنان نیز خواهد بود و افت موجودی مس در شرایطی که به رکورد تاریخی خود نزدیک شده، از بازگشت قیمت ها به کاهش هایی مانند سال 2004 جلوگیری می کند.

همان طور که می دانیم اقتصاد معادن مس طی 11 سال اخیر تغییرات قابل ملاحظه ای داشته است، بنابراین برای یک دوره 10 ساله احتمال افزایش قیمت مس وجود دارد، چون رشد هزینه سرمایه گذاری و ریسک های قانونی که در بخش وسیعی از فعالیت های معدنی مشاهده می شود، از سرمایه گذاری برای تولید بیشتر جلوگیری می کند.

جدول 10-برآورد قیمت مس

* نتیجه-تمرکز بر اکتشافات جدید برای دستیابی به ارزش افزوده بالاتر

چشم انداز بخش معدن پیشنهاد می کند که ذخایر کم عیار بویژه در نقاطی که نگرانی های زیست محیطی وجود دارد، از ارزش کمتری برخوردار است، بنابراینسرمایه گذاران باید در پروژه هایی با قابلیت های مناسب و عیار بهتر سرمایه گذاری کنند. 

جدول11- پیش بینی تقاضا/ذخیره مس(منبع: ICSG و ZC)